आता शेवटी माझ्या आवडत्या एका साप्ताहिकाबद्दल आणि एका पाक्षिकाबद्दल सांगून थांबतो. दुर्दैवानं ही दोन्हीही इंग्रजीमध्ये आहेत. (मराठीतल्या साप्ताहिकांपैकी माझं आवडतं साप्ताहिक 'साधना' आहे हे वेगळं सांगायला नको.)
'आउटलुक' हे साप्ताहिक इंग्रजीमधलं एक आघाडीचं साप्ताहिक आहे. गेली पंधरा वर्षे विनोद मेहता प्रकाशित करत आहे. विविधता, लेखांचा आवाका, मजकुराची अचूकता, बोलकी छायाचित्रं-ग्राफिक्स, सुबक व उत्तम मांडणी, चांगलं मुद्रण आणि विनोद मेहतांचा प्रत्येक अंकावरील खास ठसा ही 'आउटलुक'ची प्रमुख वैशिष्टय़ं आहेत.
एखाद-दुसरा चांगला अंक काढणं ही तुलनेनं सोपी गोष्ट असते, पण सातत्यानं चांगले अंक काढणं, आपल्या वाचकांच्या विश्वासाला तडा जाऊ न देणं हे शिवधुनष्य पेलणं सोपं नसतं. 'आउटलुक' त्याबाबतीत द्वितीय श्रेणीत उत्तीर्ण होतो. (पण इतर इंग्रजी साप्ताहिकं तृतीय श्रेणीत उत्तीर्ण होतात, म्हणजेच प्रथम श्रेणीत कुणीही उत्तीर्ण होत नाही.)
'आउटलुक'ची भाषा अतिशय सुबोध असते. ललित-वैचारिक असं त्यातल्या लेखांचं स्वरूप असतं. एकच विषय घेऊन त्याच्या वेगवेगळ्या बाजू समोर आणणं आणि एकाच विषयाचा पुरेसा पाठपुरावा करण्याचं काम 'आउटलुक' सातत्यानं करत असतं. अलीकडचं उदाहरण द्यायचं झालं तर टू-जी स्पेक्ट्रम घोटाळ्यातील ए. राजा आणि नीरा राडिया यांच्यातील ध्वनिफीती 'आउटलुक'नंच बाहेर काढल्या. त्यात वीर संघवी, बरखा दत्त या इंग्रजीतल्या जान्यामान्या पत्रकारांच्या नावांचा भांडाफोडही 'आउटलुक'नंच केला.
मी नंतर ज्याच्याबद्दल सांगणार आहे ते 'फ्रंटलाइन' हे इंग्रजीतलं पाक्षिक इंटेलेक्च्युअल लोकांचं आहे, 'इंडिया टुडे' हे साप्ताहिक इंग्रजी नवसाक्षर लोकांचं आहे तर 'आउटलुक' या दोन्हींच्या मधल्या वाचकांचं आहे. जसा वैचारिक लेखन वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो, चरित्र-आत्मचरित्रं वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो आणि कथा-कादंबऱया वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो. तसंच हे आहे. आणखी नेमक्या भाषेत सांगायचं तर 'फ्रंटलाइन' हे आयडियॉलॉजिस्ट आहे, 'इंडिया टुडे' हे लोकानुनय करणारं आहे तर 'आउटलुक'मध्ये दोन्हींचं योग्य मिश्रण दिसतं.
थोडक्यात 'आउटलुक' मध्यममार्गी आहे. प्रसारमाध्यमं लोकशाही आणि स्वातंत्र्याचे राखणदार असतात, असं मानलं जातं. म्हणजे लोकशाही प्रक्रिया, लोकशाही मूल्ये, सामाजिक व आर्थिक नैतिकता आणि नैतिक सामाजिक व्यवहार यांची राखणदारी करणं म्हणजे पत्रकारिता करणं असं विश्लेषण जुनेजाणते पत्रकार करतात. अशी पत्रकारिता कधी शक्य होते, तर जेव्हा तुम्ही मध्यममार्गी असता. दुसरी गोष्ट म्हणजे जगात कुठेही मध्यममार्गी सरकारच सत्तेवर येऊ शकतं, मध्यममार्गी भूमिकाच मोठय़ा प्रमाणावर ग्राह्य मानल्या जातात आणि त्यांचाच प्रभाव जास्त असतो. 'आउटलुक' आणि 'फ्रंटलाइन' यांच्याकडे असा मध्यममार्गीपणा आहे.
आता थोडंसं 'फ्रंटलाइन'बद्दल. 'फ्रंटलाईन' हे इंग्रजीमध्ये गेली 26 वर्षे प्रकाशित होणारं पाक्षिक युनिक म्हणावं असं आहे. गंभीर आणि जबाबदार पत्रकारिता करणाऱया हिंदू वृत्तपत्रसमूहाच्या मालकीचं हे पाक्षिक आहे, त्यामुळे 'हिंदू'ला जी प्रतिष्ठा आहे तशीच 'फ्रंटलाइन'लाही आहे. 'फ्रंटलाइन' निर्विवादपणे एलिट क्लासचं पाक्षिक आहे. त्यातले सर्वच लेख गंभीर आणि सविस्तर असतात. हॉलिवुड-बॉलीवुड यांना त्यात थारा नसतो, क्रिकेट तर गेल्या 25 वर्षांत कधीही 'फ्रंटलाइन'च्या कव्हर पेजवर झळकलेलं नाही. एरवीही ते आतही नसतं. पॉप्युलर, चीप आणि पीत पत्रकारिता यापासून 'फ्रंटलाईन'ला सदैव लांब ठेवण्याची दक्षता त्याचे मुख्य संपादक एन. राम यांनी घेतली आहे. त्यामुळे त्याला वाचकांचा अनुनय करण्याची गरज पडत नाही.
शोधवृतान्त, चर्चा आणि भाष्य हे 'फ्रंटलाईन'चं बलस्थान आहे. 'फ्रंटलाइन'च्या यशस्वीपणाची चार कारणं आहेत. एक, ते पत्रकारिता गांभीर्यानं घेतात. दोन, 'फ्रंटलाईन'चा भर मुख्य विषयावर असतो. 'बिहाइंड एव्हरी इश्यू, देअर्स अ डिपर इश्यू' हा त्यांचा बाणा अहे. तीन, अमूक विषयाकडे कसं पाहावं हा दृष्टीकोन देण्यावर त्याचा भर असतो. त्यामुळे त्यात सर्व प्रकारच्या विचारांच्या लेखांना स्थान दिलं जातं, भलेही मग ते संपादकीय धोरणाच्या विरोधात असेल तरीही. अणि चौथं कारण आहे, आपली स्वत:ची स्वतंत्र आणि वेगळी ओळख सातत्यानं जपणं.
बौद्धिक, सामाजिक आणि नैतिक पाठराखण, विचारांचा आदर, सामाजिक बांधीलकी मानणारी पत्रकारिता आणि राजकारण-अर्थकारण-सांस्कृतिक-बौद्धिक प्रश्नांविषयीची सजगता ही 'फ्रंटलाइन'ची चार प्रमुख वैशिष्टय़ं आहेत. पण यामुळं 'फ्रंटलाइन' व्यावसायिक मूल्यांना कमी लेखतं असंही नाही. उत्तम निर्मिती, चांगली छपाई, कागद आणि मांडणी याबाबत कसलीही तडजोड 'फ्रंटलाईन' करत नाही.
लोकप्रियता आणि ग्लॅमर नसतानाही एखाद्या नियतकालिकाच्या वाटय़ाला कशा प्रकारची प्रतिष्ठा येऊ शकते, याचे उत्तम उदाहरण म्हणून 'इकॉनॉमिक अँड पोलिटिकल वीकली', 'आऊटलुक', 'फ्रंटलाईन', 'सेमिनार' या इंग्रजीतल्या पहिल्या दोन साप्ताहिकांचा, एका पाक्षिकाचा आणि 'सेमिनार' या मासिकाचा मी आवर्जून उल्लेख करेन. आणि ही नियतकालिकं तुम्ही आवर्जून पाहावीत अशी शिफारसही करेन.
'आउटलुक' आणि 'इंडिया टुडे' ही इंग्रजी साप्ताहिकं इंग्रजी वर्तमानपत्राच्या दोन पावलं पुढे असतात. अनेकदा या साप्ताहिकांच्या कव्हर स्टोरीज इंग्रर्जी वर्तमानपत्राच्या हेडलाइन्स होतात. तर 'फ्रंटलाइन' हे पाक्षिक 'आउटलुक-इंडिया टुडे' यांच्या चार पावलं पुढे असतं. त्यामुळे मला असं वाटतं की, मराठी साप्ताहिकांनी 'आउटलुक-इंडिया टुडे' यांचा आणि पाक्षिकांनी 'फ्रंटलाइन'ला प्रमाण मानायला हरकत नाही. त्यात त्यांचं नुकसान काहीच नाही. फायदा मात्र खूपच आहे.
मराठी साप्ताहिकं आणि पाक्षिकांना काय करता येण्यासारखं आहे? काही मुद्दे पाहू.
- हल्ली वर्तमानपत्रांमध्ये 800 ते 1000 शब्दांपेक्षा जास्त मोठे लेख सहसा येत नाहीत. त्यामुळे चिकित्सक-विश्लेषणात्मक आणि सम्यक दृष्टीकोन देणारे लेखन वर्तमानपत्रांमधून येत नाही. या कारणांमुळे बरेचसे अभ्यासक हल्ली वर्तमानपत्रांमध्ये लिहायला नाखूश असतात. साप्ताहिकं-पाक्षिकांना वर्तमानपत्रांची ही मर्यादा आपलं बलस्थान करता येण्यासारखं आहे. कारण त्यांच्याकडून चिकित्सक-विश्लेषणात्मक आणि सम्यक दृष्टीकोन देणाऱया लेखनाचीच अपेक्षा आहे.
- दुसरी आणि सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी मानधन देण्याची 'सवय' लावून घेतली पाहिजे. दुर्दैवानं ती मराठीतल्या साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी अजून लावून घेतलेली नाही. वेगवेगळ्या क्षेत्रातल्या तरुण अभ्यासकांना शिष्यवृत्त्या देऊन, वेगवेगळ्या ठिकाणी लेखकांना पाठवून त्यांच्याकडून सविस्तर आणि दीर्घ लेख-वृतान्त लिहून घेतले पाहिजेत. 'माणूस'नं एकेकाळी हे खूप चांगल्या पद्धतीनं केलं होतं. किंबहुना ते 'माणूस'चं बलस्थान होतं.
- तिसरी गोष्ट जे लोक वर्तमानपत्रांमध्ये लिहितात, त्यांच्यावरच साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी पूर्णपणे अवलंबून राहू नये. त्यांनी नवनवे लेखक शोधले पाहिजेत. जे लोक लेखक नाहीत, पण आपापल्या क्षेत्रात चांगली कामगिरी करत आहेत, त्यांच्याकडून मुद्दामहून लिहून घेतले पाहिजे. थोडक्यात वेगवेगळ्या क्षेत्रातल्या लोकांना पुढे आणण्याचं काम केलं पाहिजे. हे काम वर्तमानपत्रं करू शकत नाहीत, तेवढा वेळ त्यांच्याकडे नाही. तेव्हा हे काम साप्ताहिकं-पाक्षिकं यांचंच आहे.
- हा मुद्दा एकदा सांगितलाच आहे. पण पुन्हा सांगतो. वर्तमानपत्रासारखे, म्हणजे ते जे छापतात त्याच दर्जाचं - सामान्य, इंटेरनेटवरून माहिती गोळा करून आंतररार्ष्टीय राजकारणाविषयी पाडलेले लेख वर्तमानपत्रांमध्ये हल्ली मोठय़ा प्रमाणावर येतात. हे लेखन अतिशय उथळ स्वरूपाचं असतं. तोच प्रकार साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी करता कामा नये. त्यांनी विषयाच्या गाभ्याला हात घातला पाहिजे.
- आता शेवटचा मुद्दा. कुठल्याही साप्ताहिक-पाक्षिकानं कुठल्याही विचारसरणीचा पुरस्कार करता कामा नये. त्यांनी नि:पक्षपाती आणि उदारमतवादी राहण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. शिवाय आपल्याभोवती मोजक्या लेखकांचंच कोंडाळं करून घेऊ नये. त्यामुळे काही दिवसांनी तुमचं साप्ताहिक-पाक्षिक हे विशिष्ट गटाचं-लोकांचं होतं. तर आपल्या केबिनच्या बाहेर पडून नवनव्या लेखकांचा, विषयांचा शोध घेतला पाहिजे. 'माणूस'चे संपादक श्री. ग. माजगावकर यांना आदर्श मानू नका हवं तर पण त्यांच्याकडून प्रेरणा घ्यायला काय हरकत आहे?
'आउटलुक' हे साप्ताहिक इंग्रजीमधलं एक आघाडीचं साप्ताहिक आहे. गेली पंधरा वर्षे विनोद मेहता प्रकाशित करत आहे. विविधता, लेखांचा आवाका, मजकुराची अचूकता, बोलकी छायाचित्रं-ग्राफिक्स, सुबक व उत्तम मांडणी, चांगलं मुद्रण आणि विनोद मेहतांचा प्रत्येक अंकावरील खास ठसा ही 'आउटलुक'ची प्रमुख वैशिष्टय़ं आहेत.
एखाद-दुसरा चांगला अंक काढणं ही तुलनेनं सोपी गोष्ट असते, पण सातत्यानं चांगले अंक काढणं, आपल्या वाचकांच्या विश्वासाला तडा जाऊ न देणं हे शिवधुनष्य पेलणं सोपं नसतं. 'आउटलुक' त्याबाबतीत द्वितीय श्रेणीत उत्तीर्ण होतो. (पण इतर इंग्रजी साप्ताहिकं तृतीय श्रेणीत उत्तीर्ण होतात, म्हणजेच प्रथम श्रेणीत कुणीही उत्तीर्ण होत नाही.)
'आउटलुक'ची भाषा अतिशय सुबोध असते. ललित-वैचारिक असं त्यातल्या लेखांचं स्वरूप असतं. एकच विषय घेऊन त्याच्या वेगवेगळ्या बाजू समोर आणणं आणि एकाच विषयाचा पुरेसा पाठपुरावा करण्याचं काम 'आउटलुक' सातत्यानं करत असतं. अलीकडचं उदाहरण द्यायचं झालं तर टू-जी स्पेक्ट्रम घोटाळ्यातील ए. राजा आणि नीरा राडिया यांच्यातील ध्वनिफीती 'आउटलुक'नंच बाहेर काढल्या. त्यात वीर संघवी, बरखा दत्त या इंग्रजीतल्या जान्यामान्या पत्रकारांच्या नावांचा भांडाफोडही 'आउटलुक'नंच केला.
मी नंतर ज्याच्याबद्दल सांगणार आहे ते 'फ्रंटलाइन' हे इंग्रजीतलं पाक्षिक इंटेलेक्च्युअल लोकांचं आहे, 'इंडिया टुडे' हे साप्ताहिक इंग्रजी नवसाक्षर लोकांचं आहे तर 'आउटलुक' या दोन्हींच्या मधल्या वाचकांचं आहे. जसा वैचारिक लेखन वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो, चरित्र-आत्मचरित्रं वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो आणि कथा-कादंबऱया वाचणाऱयांचा एक वर्ग असतो. तसंच हे आहे. आणखी नेमक्या भाषेत सांगायचं तर 'फ्रंटलाइन' हे आयडियॉलॉजिस्ट आहे, 'इंडिया टुडे' हे लोकानुनय करणारं आहे तर 'आउटलुक'मध्ये दोन्हींचं योग्य मिश्रण दिसतं.
थोडक्यात 'आउटलुक' मध्यममार्गी आहे. प्रसारमाध्यमं लोकशाही आणि स्वातंत्र्याचे राखणदार असतात, असं मानलं जातं. म्हणजे लोकशाही प्रक्रिया, लोकशाही मूल्ये, सामाजिक व आर्थिक नैतिकता आणि नैतिक सामाजिक व्यवहार यांची राखणदारी करणं म्हणजे पत्रकारिता करणं असं विश्लेषण जुनेजाणते पत्रकार करतात. अशी पत्रकारिता कधी शक्य होते, तर जेव्हा तुम्ही मध्यममार्गी असता. दुसरी गोष्ट म्हणजे जगात कुठेही मध्यममार्गी सरकारच सत्तेवर येऊ शकतं, मध्यममार्गी भूमिकाच मोठय़ा प्रमाणावर ग्राह्य मानल्या जातात आणि त्यांचाच प्रभाव जास्त असतो. 'आउटलुक' आणि 'फ्रंटलाइन' यांच्याकडे असा मध्यममार्गीपणा आहे.
आता थोडंसं 'फ्रंटलाइन'बद्दल. 'फ्रंटलाईन' हे इंग्रजीमध्ये गेली 26 वर्षे प्रकाशित होणारं पाक्षिक युनिक म्हणावं असं आहे. गंभीर आणि जबाबदार पत्रकारिता करणाऱया हिंदू वृत्तपत्रसमूहाच्या मालकीचं हे पाक्षिक आहे, त्यामुळे 'हिंदू'ला जी प्रतिष्ठा आहे तशीच 'फ्रंटलाइन'लाही आहे. 'फ्रंटलाइन' निर्विवादपणे एलिट क्लासचं पाक्षिक आहे. त्यातले सर्वच लेख गंभीर आणि सविस्तर असतात. हॉलिवुड-बॉलीवुड यांना त्यात थारा नसतो, क्रिकेट तर गेल्या 25 वर्षांत कधीही 'फ्रंटलाइन'च्या कव्हर पेजवर झळकलेलं नाही. एरवीही ते आतही नसतं. पॉप्युलर, चीप आणि पीत पत्रकारिता यापासून 'फ्रंटलाईन'ला सदैव लांब ठेवण्याची दक्षता त्याचे मुख्य संपादक एन. राम यांनी घेतली आहे. त्यामुळे त्याला वाचकांचा अनुनय करण्याची गरज पडत नाही.
शोधवृतान्त, चर्चा आणि भाष्य हे 'फ्रंटलाईन'चं बलस्थान आहे. 'फ्रंटलाइन'च्या यशस्वीपणाची चार कारणं आहेत. एक, ते पत्रकारिता गांभीर्यानं घेतात. दोन, 'फ्रंटलाईन'चा भर मुख्य विषयावर असतो. 'बिहाइंड एव्हरी इश्यू, देअर्स अ डिपर इश्यू' हा त्यांचा बाणा अहे. तीन, अमूक विषयाकडे कसं पाहावं हा दृष्टीकोन देण्यावर त्याचा भर असतो. त्यामुळे त्यात सर्व प्रकारच्या विचारांच्या लेखांना स्थान दिलं जातं, भलेही मग ते संपादकीय धोरणाच्या विरोधात असेल तरीही. अणि चौथं कारण आहे, आपली स्वत:ची स्वतंत्र आणि वेगळी ओळख सातत्यानं जपणं.
बौद्धिक, सामाजिक आणि नैतिक पाठराखण, विचारांचा आदर, सामाजिक बांधीलकी मानणारी पत्रकारिता आणि राजकारण-अर्थकारण-सांस्कृतिक-बौद्धिक प्रश्नांविषयीची सजगता ही 'फ्रंटलाइन'ची चार प्रमुख वैशिष्टय़ं आहेत. पण यामुळं 'फ्रंटलाइन' व्यावसायिक मूल्यांना कमी लेखतं असंही नाही. उत्तम निर्मिती, चांगली छपाई, कागद आणि मांडणी याबाबत कसलीही तडजोड 'फ्रंटलाईन' करत नाही.
लोकप्रियता आणि ग्लॅमर नसतानाही एखाद्या नियतकालिकाच्या वाटय़ाला कशा प्रकारची प्रतिष्ठा येऊ शकते, याचे उत्तम उदाहरण म्हणून 'इकॉनॉमिक अँड पोलिटिकल वीकली', 'आऊटलुक', 'फ्रंटलाईन', 'सेमिनार' या इंग्रजीतल्या पहिल्या दोन साप्ताहिकांचा, एका पाक्षिकाचा आणि 'सेमिनार' या मासिकाचा मी आवर्जून उल्लेख करेन. आणि ही नियतकालिकं तुम्ही आवर्जून पाहावीत अशी शिफारसही करेन.
'आउटलुक' आणि 'इंडिया टुडे' ही इंग्रजी साप्ताहिकं इंग्रजी वर्तमानपत्राच्या दोन पावलं पुढे असतात. अनेकदा या साप्ताहिकांच्या कव्हर स्टोरीज इंग्रर्जी वर्तमानपत्राच्या हेडलाइन्स होतात. तर 'फ्रंटलाइन' हे पाक्षिक 'आउटलुक-इंडिया टुडे' यांच्या चार पावलं पुढे असतं. त्यामुळे मला असं वाटतं की, मराठी साप्ताहिकांनी 'आउटलुक-इंडिया टुडे' यांचा आणि पाक्षिकांनी 'फ्रंटलाइन'ला प्रमाण मानायला हरकत नाही. त्यात त्यांचं नुकसान काहीच नाही. फायदा मात्र खूपच आहे.
मराठी साप्ताहिकं आणि पाक्षिकांना काय करता येण्यासारखं आहे? काही मुद्दे पाहू.
- हल्ली वर्तमानपत्रांमध्ये 800 ते 1000 शब्दांपेक्षा जास्त मोठे लेख सहसा येत नाहीत. त्यामुळे चिकित्सक-विश्लेषणात्मक आणि सम्यक दृष्टीकोन देणारे लेखन वर्तमानपत्रांमधून येत नाही. या कारणांमुळे बरेचसे अभ्यासक हल्ली वर्तमानपत्रांमध्ये लिहायला नाखूश असतात. साप्ताहिकं-पाक्षिकांना वर्तमानपत्रांची ही मर्यादा आपलं बलस्थान करता येण्यासारखं आहे. कारण त्यांच्याकडून चिकित्सक-विश्लेषणात्मक आणि सम्यक दृष्टीकोन देणाऱया लेखनाचीच अपेक्षा आहे.
- दुसरी आणि सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी मानधन देण्याची 'सवय' लावून घेतली पाहिजे. दुर्दैवानं ती मराठीतल्या साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी अजून लावून घेतलेली नाही. वेगवेगळ्या क्षेत्रातल्या तरुण अभ्यासकांना शिष्यवृत्त्या देऊन, वेगवेगळ्या ठिकाणी लेखकांना पाठवून त्यांच्याकडून सविस्तर आणि दीर्घ लेख-वृतान्त लिहून घेतले पाहिजेत. 'माणूस'नं एकेकाळी हे खूप चांगल्या पद्धतीनं केलं होतं. किंबहुना ते 'माणूस'चं बलस्थान होतं.
- तिसरी गोष्ट जे लोक वर्तमानपत्रांमध्ये लिहितात, त्यांच्यावरच साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी पूर्णपणे अवलंबून राहू नये. त्यांनी नवनवे लेखक शोधले पाहिजेत. जे लोक लेखक नाहीत, पण आपापल्या क्षेत्रात चांगली कामगिरी करत आहेत, त्यांच्याकडून मुद्दामहून लिहून घेतले पाहिजे. थोडक्यात वेगवेगळ्या क्षेत्रातल्या लोकांना पुढे आणण्याचं काम केलं पाहिजे. हे काम वर्तमानपत्रं करू शकत नाहीत, तेवढा वेळ त्यांच्याकडे नाही. तेव्हा हे काम साप्ताहिकं-पाक्षिकं यांचंच आहे.
- हा मुद्दा एकदा सांगितलाच आहे. पण पुन्हा सांगतो. वर्तमानपत्रासारखे, म्हणजे ते जे छापतात त्याच दर्जाचं - सामान्य, इंटेरनेटवरून माहिती गोळा करून आंतररार्ष्टीय राजकारणाविषयी पाडलेले लेख वर्तमानपत्रांमध्ये हल्ली मोठय़ा प्रमाणावर येतात. हे लेखन अतिशय उथळ स्वरूपाचं असतं. तोच प्रकार साप्ताहिकं-पाक्षिकांनी करता कामा नये. त्यांनी विषयाच्या गाभ्याला हात घातला पाहिजे.
- आता शेवटचा मुद्दा. कुठल्याही साप्ताहिक-पाक्षिकानं कुठल्याही विचारसरणीचा पुरस्कार करता कामा नये. त्यांनी नि:पक्षपाती आणि उदारमतवादी राहण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. शिवाय आपल्याभोवती मोजक्या लेखकांचंच कोंडाळं करून घेऊ नये. त्यामुळे काही दिवसांनी तुमचं साप्ताहिक-पाक्षिक हे विशिष्ट गटाचं-लोकांचं होतं. तर आपल्या केबिनच्या बाहेर पडून नवनव्या लेखकांचा, विषयांचा शोध घेतला पाहिजे. 'माणूस'चे संपादक श्री. ग. माजगावकर यांना आदर्श मानू नका हवं तर पण त्यांच्याकडून प्रेरणा घ्यायला काय हरकत आहे?
No comments:
Post a Comment